Олег Чегодаев май 1 лунӧ петӧма ӧтка пода походӧ. Веськӧдчӧма сійӧ Урал-Из гӧраясӧ. Коді сійӧ Олег Чегодаевыс? Кытысь да кутшӧм мог пуктӧ ас водзас?
Олег Уфаысь, дас вит во нин путешествуйтӧ. Тайӧ каднас кытшовтӧма Кавказ, Курилы, Хибины, Кола кӧдж, Карелия, ветлӧма и Уралӧ. Пырӧдчӧ спортӧ да туризмӧ, ӧтторъя дасьтысьӧ ылі туйӧ петігкежлӧ. Уралӧ мунны лӧсьӧдчӧма во джын, мый абу шензьӧдана, ӧд походас мӧдӧдчӧма ӧткӧн. Шуӧма 4-5 тӧлысьӧн кытшовтны Из гӧраяссӧ ставнас: Лунвыв Уралсянь Войвыв кытшсайсаӧдз, Урал юсянь Константинов изйӧдз.
Аслас туй йылысь Олег Чегодаев гижӧ соцсетьын. Быд лун йӧзӧдӧ снимок-пасйӧд, кӧні мый вӧлӧма. Походас петӧма вермытӧм челядьлы отсалӧм могысь. Сылӧн водзмӧстчӧмӧн ныв-зонлӧн лоӧ позянлун ветлыны походӧ, овны палаткаын, рӧдтыны верзьӧмӧн, пырӧдчыны квест-мастер-классӧ.
Унатор нин аддзывлӧм мужичӧйлӧн чайтӧм серти, Урал гӧраясысь мичаджыкыс нинӧм абу. Сійӧн и вӧзйӧ тӧдмасьны быдӧнлы, нимкодясьны шензьӧдана вӧр-ваӧн.
Олег 90 лун нин туйын. Тӧрыт мунӧма матӧ комын километр. А туйӧ петӧмсяньыс восьлалӧма-вуджӧма нин кыкӧн-джынйӧн сюрсысь унджык километр. Но став йывсьыс сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн.
Май 1 лунся куим час войын Олег Чегодаев петӧма туйӧ. 500 километр машинаӧн мунӧм бӧрын весь-кӧдчӧма Башкирияса Долгие гӧраяслань да Карамурунтаулань. Сэсянь, Лунвыв Уралсянь, пансьӧма путешественниклӧн кузь туйыс. Кыдзи пасйӧма, лунвыв пӧ, а уналаын на куйлӧ лым.
"Быд лун муна 25-27 километр, – петӧмсяньыс мӧд лунас гижӧма соцсетьын Олег Чегодаев. – Сьӧрысь кыска мый верма. Клещыс тырыс, нӧрӧвитӧны пысасьны-курччыны. Аскӧд кыска-нуа пыж. Дасьтысигӧн на арталі, мый ва вомӧн ковмас вуджны кызь квайтысь. Тананайын ыста пыжсӧ гортӧ, бӧрыннас Тшугӧрын воас".
"Бӧрӧ колины Ичӧт Оренбургса туй, Нос скала, Залаирскӧй плато, – водзӧ пасъялӧма Олег. – Аддзылі ош кок туй. Варгыль кокаыс тані зэв уна. Россияын Залаирскӧй платоыс ошъяслӧн медшӧр оланін".
"Квайтӧд лун. Вӧр-ваыс ёна вежсьӧ. Гӧраяс пыдди воссьӧ вӧраин. Матын нин Лунвыв Ураллӧн шӧрыс – Ыджыд Ик.
Гӧраяса Башкирия воссьӧ дзик мӧд синмӧн. Марадымовскӧй сёртас, Кугаргинскӧй район. Уналаын паныдасьлӧны йӧраяс. Тані найӧ асьнысӧ зэв бура кылӧны. Ылын тыдовтчис Башкирияса Шульган-таш национальнӧй парк да заповедник".
"Сизимӧд лун. Вои Бурзянскӧй районӧ. Шемӧсмӧдіс татчӧс шойнаыс: кулӧмаӧс дзебӧны срубйын. Шуӧны, мый дыра пӧ срубйыс сісьмӧ, сы дыра жӧ и шойыс. Та бӧрын пӧ сруб местаас позьӧ бара на гуасьны. Татшӧмторсӧ медводдзаысь на аддзылі", – гижӧма Олег Чегодаев.
"10 лун. Капов из горсъя скаласянь медся мичаа воссьӧ Агидель ю. Ю визулыс неуна кытшола. Вӧр-валӧн аслыспӧлӧс, шензьӧдана серпас".
"20 лун. Матыстча Иремель дорӧ. Туристъясӧн кольӧм шыблас чукӧрыс туй кузялаыс зэв уна.
Ыджыд Шатак скалаяс, тундра, ю. Леспромхозӧн эновтӧм посёлок, кӧні талун некод нин оз ов.
Вӧліны и аддзысьлӧмъяс. Николаевка сиктын бура шойччи, а сэсся петі дыр кадся пода туйӧ".
"30 лун. Мичлунсьыс нимкодясьӧ-кыпъялӧ сьӧлӧмӧй, – водзӧ лыддям Олег Чегодаевлӧн лист бокысь. – Бур, ӧнія техникаыс сетӧ позянлун аддзыны медмичаинъяссӧ ас синмӧн да тшӧтш и снимайтны, медым и менам поход бӧрся видзӧдысьяслы петкӧдлыны, кутшӧм шензьӧдана мича Уралным".
"Сёйӧм кузя туристлы эмӧсь торъя "законъяс", – пасйӧма лист бокас мужичӧй. – Быд лун кежлӧ водзвыв дасьтӧма торъя пакет. Лунтыр кежлӧ тырмымӧн – 3.500-4.000 калория. Сёянсӧ колӧ вежлавны, ӧти пӧлӧс вӧлӧгаыс зэв ӧдйӧ дышӧдӧ да. Сэсся мед и дасьтынысӧ позис тэрыба.
Бур, кор веськавлан неыджыд сикт-грездӧ. Тані колана вӧлӧгасӧ позьӧ корны-ньӧбны.
А кор сӧмын вӧр-ваті мунан – ёна сьӧкыд. Мукӧддырйи йӧзсӧ быдса вежон он аддзыв, мый нин шуны сёян-юан йылысь".
"40 лун. Мудзышті. Окота нюжӧдны-лэптавны кокӧс да тадзи нем вӧчтӧг и куйлыны. Но оз артмы. Шонді чеччигӧн быть лои фотографируйтны шензьӧдана мича Олений ёль. Войыс бара на артмис узьтӧм".
"50 лун. Вои Кытлым посёлокӧ. Шойчча. Тані жӧ – пӧдса военнӧй кар. Важся киссьӧм пу керкаяскӧд орччӧн военнӧйяслӧн мича-статя стрӧйбаяс.
Аддзысьлі татчӧс войтыркӧд. Шуд уси – ёртӧй Уфасянь вайліс менсьым ноутбукӧс. "Шыбиті" сэтчӧ став ӧкмӧм снимок-видеоӧс. Весиг ог тӧд, мыйта сюрс шензьӧдана мича снимок артмис.
"Кытчӧсюрӧ дзеба сьӧрысь босьтлӧм вит эзысь жетон-сьӧмпас.
60 лун нин походын. Бӧрӧ колины Эзысь, Конжаковскӧй, Еджыд, Ольвинскӧй да Денежкин изъяс. Водзын – Уралса медыджыд хребет. Ӧтуввезйыс тані абу. Аддзысям сёрӧнджык".
"Меным тырис 37 арӧс, – июль 7 лунӧ гижӧма мужичӧй. – Аслам чужан лунӧ ме пыр туйын. Кольччи шойччыны базаын".
"Походын сизимдас лун. Бӧрӧ колины Молебнӧй из, Муравьинӧй, Лопьинскӧй гӧра-хребетъяс, "Вишерскӧй" заповедник.
Татчӧсінъясса вӧсь-жемчужинаӧн туристъяс шуӧны Мунин-Тумп гӧраяс. Мӧді Холатчахльлань, сэсянь матын Дятловлӧн перевал.
Вои Маньпупунёрӧдз. Ок, и шуда морт ме! Мичсӧ висьтавны он куж. Та вӧсна быдӧнлы колӧ ас синмӧн аддзывны из бӧлбанъяссӧ".
"73-74 лунъяс. Вои "Югыд ва" национальнӧй паркӧдз. Ме тані медводдзаысь на. Кажитчӧ, быттьӧ гӧраясыс абу джуджыдӧсь. Но тӧда нин: кор тадзи чайтан, колӧ торйӧн нин ёна быдторйысь видзчысьны".
"80, 82, 84 лунъяс. Туйӧй мунӧ Народная да Манарага гӧраяслань, – пасъялӧ путешественник. – Ок, и джуджыдӧсь найӧ, зэв асныраӧсь. Лэдзасны-сибӧдасны оз менӧ ас дораныс?".
* * *
Талун Олег Чегодаев век на туйын. Пыр на венӧ быдсикас мытшӧд-падмӧг, кавшасьӧ дзор юра Ураллӧн чуркъяс вылӧ, лэччывлӧ уліас, рутшка-ратшка мунӧ расъяс пыр, мудзлытӧг восьлалӧ водзӧ.
Путешествуйтысь пасйӧ, мый гӧраясӧ ветлігӧн быть колӧ овны аслад юрӧн. Унаысь пӧ туристъясӧс торкӧ ӧнія здукӧ ышмылӧм. А кор пӧ тэ ӧтнад, отсӧгсӧ виччысьны некодарсянь, сӧмын кӧдзыд юрӧн петан лоӧмторсьыс колана ногӧн.
Путешествуйтӧмыс Олеглы – ас водзас пуктӧм ыджыд мог, да сэк жӧ кузь туй, сьӧкыдлунъяс венӧм, а медшӧрыс – шензьӧданаинъясӧдз воӧдчӧм.
Олег Чегодаев ышӧдӧ-чуксалӧ волыны Урал-Изйӧ быдӧнӧс, ӧд сӧмын тані дзебсьӧмаӧсь уна сикас гӧраяс – татшӧмыс пӧ сэсся некӧн абу. Мӧдам?
Надежда Пунегова
