Новости Республики Коми | Комиинформ

Торама

Торама
Торама
logo

Эрзялoн да мокшалoн oксы Тюштя ас йoз дорысь мунтoдз чукoртіс войтырoс да шуис налы: "Ме коля тіянлы ассьым трубаoс – торамаoс. Сійo, суас кo неминуча да oта-мoд вылад кутанныд лoгавны, отсалас тіянлы oтувтчыны. Тутoстoй сэки торамаас, ме кыла да бoр локта тіян дінo".

Татшoм легенда эм мордва войтырлoн. Торама – гораа юргысь кузь да ыджыд пу труба. Кольoм нэмся oкмысдасoд воясo торамасo пo ас киас босьтіс Владимир Ромашкин. Тадзи oнія мордва нин важ легендасo тoд вылын кутoмoн шуoны. Олoмыс пo сэки омoльтчис да торамаo ковмис тутсыны, чуксавны йoзсo oтув венны сьoкыдлунъяссo. Владимир Ромашкин – мордва ног кo, Йовлань Оло – кызьысь унджык во сайын котыртіс "Торама" ансамбль.

– Ми гораа сьылам, – шулывліс сэки Владимир Иванович,– медым сьылoмнымoс кылісны да ми, мордва войтыр, эг бырoй му вывсьыс.

Ундоксень – вужъяс

Подлесная Тавла сиктын Владимир Ромашкин керка ньoблoма дача пыдди. Сиктын пo менам вужъясoй да, эрзя ног кo – ундоксень. Керкасo аслыс лoсяланаoс бoрйoма, торйoн нин сылы кажитчoма, мый водзтіджык сэні овлoма уна тoдысь нывбаба, коді радейтлoма ветлыны вoрo, чукoртны бурдoдчан турун. Керкасo вoчoма са- манысь, идзас сора сёй кирпичысь, жар лунъясo сэні век ыркыд. Сьoкыда висьoм бoрын Владимир Иванович кувсьыліс 2002 воын, и oні дача пыдди ньoблoм керкаас меститчo "Этно-кудо" музей. Лoсьoдoмаoсь сійoс йoзoн чукoртoм сьoм вылo, дзоньтавнысo волoмаoсь весиг Эстонияысь студентъяс.

Музейын миянoс вочааліс Раиса Водясова. Тані пo нуoдлывлам фольклорлысь "Дорамось терди" да теш-гажлысь "Кулдор-калдор" фестивальяс, а сідзжo "Тюштень налксема" – важ мордвалoн ворсoмъяс котыртлам.

– Быдлаысь волывлoны миян дорo. Тoрыт на Ямалысь скульптор Воронежo мотоциклoн мунігас кежаліс татчo, – висьталіс Раиса Васильевна. – Йoзкостса музыкакoд йитчoм петкoдланторйысь кындзи oд тані чукoртoма и пу скульптураяс. Найoс вoчисны да козьналісны музейлы Тавла сиктса мастеръяс. Найo да "Торама" ансамбльын сьылысьяс тшoкыда волывлoны отсасьны. Oні со пывсян сувтoдoны, Йовлань Оло на кoсйис кыпoдны сійoс да збыльмoдам пo сылысь кoсйoмсo.

Тавлаын Владимир Ромашкин вын-эбoссo содтылoма, шулывлoма, тані пo чoв-лoнь да лoсьыд, магнитoн моз сиктыс кыскo. Йовлань Оло йылысь унджык тoдмалoм могысь быдтор юасим Раиса Васильевналысь. Ачыс пo сійo эрзя, гoтырыс – роч, куимнан челядьыс рочoн сёрнитoны, но ставныс велалісны и эрзя кывйo. Виталий oні олo Америкаын, Галина – Самараын консерваторияын велoдчo, а Андрей пиыс батьыслысь кок туйсo талялo, "Торама" ансамбльын сьылo-ворсo. "Кoть эськo батьыс тшупoдoдз сылы быдмыны да быдмыны на", – содтыштіс Раиса Васильевна.

Йовлань Оло на заводитoма чукoртны мордвалoн гортгoгoрса кoлуй, посводзас и ывлаас эмбурыс зэв уна сулалo-куйлo. Медся ёна шензьoдіс миянoс эря моньпарь – пу бoчка. Верoс сайo петігoн приданoйсo ныв абу сундукын вайлoма, а татшoм бoчкаын. Сійoс серлoдлoмаoсь-мичмoдлoмаoсь, гижавлoмаoсь бурсиoм, медым семьяаныс тыр-бур олoм лоас да том гозъя уна челядьoс чужтасны-быдтасны. Эря моньпарсo вoчлoмаoсь кыз пуысь, медсясo пипуысь, кокниджык сійoс вoлавнысo да. Эз oд пoвъясысь бoчкасo тэчлыны, а пуыслысь сьoмoссo перйылісны. Быд керкаын пo вoлі мастер морт, коді нылыслы вoчліс татшoм бoчкасo.

Син улo усьлі и пахталка – нoкйысь вый гудравны дозмук. Вый вoчан уджыс челядьлoн вoлoма.

Лолыдлы да сьoлoмыдлы Подлесная Тавлаын и збыльысь зэв лoсьыд, Йовлань Оло овнысo абу весьшoрo бoрйылoма буретш тайo сиктсo. Раиса Водясовалoн кывъяс серти, Владимир Иванович Ромашкин и налoн Тавлаын чукoртoма-гижалoма важ сьыланкывъяс, и ми пo зэв радoсь, мый миянлысь шыладъяс кывзoны и Россияын, и суйoр сайын.

– Нимкодь, мый эрзялoн эмoсь мир пасьтала нималысь йoз, – шуис Раиса Васильевна.

Нюди, пувамо...

"Торама" ансамбльлoн репертуарын эмoсь эрзялoн, мокшалoн, шокшалoн, каратайяслoн – мордваса став войтырыслoн – сьыланкывъяс. Финн-йoгра регионъясын бура тoдoны тайo фольклор котырсo, и Саранскo волігoн зільoны веськавны налoн концерт вылo, аддзысьлыны сьылысьяскoд. Ми Мордовияас вoлім гожoмнас, шойччан кадo, да аддзысьлынысo ыджыд надеяыс эз и вoв. Но миянлы мойвиис.

Саранскын кежалім национальнoй драма театрo. Некымын во сайын сылы кыпoдoмаoсь выль ыджыд стрoйба. Кытшовтім ставсo, пыралім залас, кайлім сцена вылo. И виччысьтoг висьталісны, локтісны пo Андрей Ромашкин да Андрей Кузнецов – "Торама" котырысь зонъяс. Вoлoмкo, ансамбльыслы театрас вичмoдoмаoсь неыджыд жыр, кoні найo видзoны инструментсo, лoсьoдoны концертъяс да дасьтысьoны на кежлo. Кoть и водзвыв сёрнитчытoг матыстчим, кык Андрей радпырысь паныдасисны миянкoд, висьталісны и мордвалoн йoзкостса инструментъяс – нюди, пувамо, люляма, кайга, калькцияана да, дерт жo – торама йылысь, ворсісны наoн, тшoтш и миянoс корисны аскoдныс ворсны. Искусствояс гимназияын велoдчысьяс эз вермыны дзебны шудсo – кор нo сэсся бара мойвиас ворсны "Торама" ансамбльсакoд!

Ми велалoмаoсь нин, мый скрипка ворсo симфоническoй оркестрын. Дерт, тoдам: венгр, чиган сійoс асланыс инструментoн жo лыддьoны. Но йoзкостса ансамбльын скрипкатo гежoда кывлан. А вoлoмкo, зэв на и мичаа юргo сэні скрипкаыд. Да нoшта на и Андрей Ромашкинлoн киын. А Андрей Кузнецов ворсіс пувамоoн – волынкаoн. Волынкасo унаoн лыддьoны Ирландияса инструментoн, но и финн-йoгра ворсoны сыoн.

Нюди вoчoны тростникысь. Быдмoгсьыд инструментыд пo дыр оз ов да унаoс лоo мастеритны. Асьным пo, висьталo Андрей Ромашкин, ветлам тростникысла, нoбйoн ваям, косьтам да вoлалам ворсанторсo. Петкoдліс, кыдзи вoчoны, да и ми казьтыштім, кыдзи ичoтдырйи гумйысь чипсан-пoлянтo керлім да чипсасьлім. Дзик жo сідзи, вoлoм, вoчoны.

Дерт, юалім, волывлісны-o концертъясoн Комиo. Вочавидзисны, эз на пo удайтчыв. Но Андрей Кузнецов во джын сайын на Сыктывкарысь бoр воoма Саранскас. Армияын служитнысo веськалoма Комилoн юркарo. Но концертoн волoмысь эз пыксьыны, окотапырысь пo петкoдчам и Сыктывкарын. Сідзкo, кутам виччысьны, "Торамаыс" oд финн-йoгра пoвстын медся нималана котыр, коді видзo да сoвмoдo вужвойтырлысь асслыссикас культурасo.

Подписывайтесь на наш канал в MAX

Подписывайтесь на канал "Комиинформа" в MAX




На сайте осуществляется обработка пользовательских данных с использованием Cookie в соответствии с Правилами использования cookies. Оставаясь на сайте, Вы соглашаетесь с условиями Правил. Вы также можете запретить сохранение Cookie в настройках своего браузера.