Новости Республики Коми | Комиинформ

Ок, мыйта, мыйта сьöкыдсö пыкин…

Ок, мыйта, мыйта сьöкыдсö пыкин…
Ок, мыйта, мыйта сьöкыдсö пыкин…
logo
Ок, мыйта, мыйта сьöкыдсö пыкин…
Снимокъясыс Фёдор МАКАРОВЛÖН

 

Олöмтö овны, абу потшöс вомöн вуджны. Мыйыс сöмын оз овлы: и ма кодь юмов здукъяс,и сьöлöм поткöдан дой. И ставсö тай колö венны,ас пытшкад кутны.

Ольга Михайловна Бугуева йылысь уна серияа кино позьö снимайтны. Мукöддырйиыс олöмыс сійöс сы выйöдз кусньöдлöма-песлöдлöма, но пыр судзсьылöма вын-эбöсыс бöр кыпöдчыны.

 

Медводз — "Шондібанöй"

Ольга Михайловналöн челядьдырыс кольöма Изьва районса Мокчойын. Бать-мамыслöн вöлöма куим челядь, Ольга — медыджыд. Горт гöгöрсьыс став уджсö вöчлöма, ичöтджык чой-воксö быдтылöма. Мамыс больничаын уджалысьяслы вурсьылöма да Оля тшöтш отсасьöма. Вурсян сямыс зэв на и ковмöма водзö олöмас. Война бöрас гöль воясö аслыс и челядьыслы паськöмсö вурлöма.

Велöдчылöма сійö сизим класс. Батьыс кöсйöма, мед Оля лоас велöдысьöн. Сылöн дум-кöсйöмыс, позьö шуны, збыльмöма. Педагогö велöдчытöг Ольга ликбезын велöдöма грамота тöдтöм йöзöс гижны-лыддьысьны. А квайт класс помалöм бöрын уджалöма нин пионерлагерын.

Ольга Михайловна зэв бура гудöкасьö. Велöдчылöма ворснысö ыджыд мамсьыс гусьöн. Сійö зэв стрöг вöлöма.

—Шуö вöлі, гудöкöн ворсöмыд пö сійö абу нывъяслöн рöбöта. Сэсся гортысь кор мунас кытчöкö, ме и нязöдча. Медводз велалі "Шондібанöй" ворсны, — казьтылö олöма ань.

Нэм чöжыс Ольга Михайловна зільöма секретарь-машинисткаöн партияса райкомын, райисполкомын, Сыктывкарса НКВД-ын, райсöветын участкöвöй инспекторöн. Война кадö да сы бöрын Ольга Михайловна водзмöстчöма районса сикт-грездын олöм ловзьöдöм могысь, ышöдöма том йöзöс öтувтчыны художественнöй самодеятельносьтö. Пенсияöдзыс Ольга Михайловна уджалöма Изьва районса "Новый Север" газетын.

Верöс сайö узьлан дöрöмöн

Радейтана мортыскöд тöдмасьöмаöсь Сыктывкарын НКВД-ын уджалігас. Иван Бугуевлы пыр и йиджöма сьöлöмас Изьваса нылыд, да зонмыд сійöс коралöма ас саяс петны. Но Ольга абу кöсйысьöма, ме пö карас эг кöлысь ворсны лок, а велöдчыны. Регыд ныла-зонма торъялöмаöсь – вир кисьтана война янсöдöма найöс. Иванöс босьтöмаöсь фронт вылö. А во мысти нин воöма юöр, мый сійö пöгибнитöма.

Но Ольга абу эскöма. Сьöлöмыс "вашкöдöма" — ловъя пö. И öд збыльысь сідзи вöлöма. Иван немечьяслы паныд чорыд тышын ранитчöма. Кöть эськö и кось бöрас фашистъясыд вöлöм ветлöдлöны да лыйлöны либö пленö босьтöны ранитчöм салдатъясöс, Бугуевöс абу казялöмаöсь. Немечьяслöн мунöм бöрас нин Иванлöн вöлыс пальöдöма сійöс, нырнас пельпомас тувкйöдлöма. Мыйöн ас садяс мортыд воöма, вöлыс водöма муас, медым доймалöм ёртыс вермас кавшасьны мыш вылас. Тадзи пемöсыд Иван Бугуевöс нуöма йöз дорö, но сэні вöлöмаöсь немечьяс...

Енмыс век жö отсалöма Иванлы пышйыны пленсьыс. И дзик пыр сійö юöртас радейтана нылыслы, мый ловъя. Война чöжыс Иван новлöдлöма Ольгалысь фотоснимоксö пытшкöс зептас, сьöлöм бердас.

—Шулö тай вöлі меным, тэ пö менö и видзин война вылас, ловйöн вои. Фотоöй вöлі розя, пулясьыс туйыс кольöма, — казьтылö Ольга Михайловна.

Öтлаасьöмаöсь найö 1945 вося апрель 5 лунö, а тöлысь мысти помасис война. Гажа кöлысь вылас точкысьöмаöсь йöлöн. А невестаыслöн платтьöыс вöлöма узьлан дöрöмысь. Бура уджалöмысь Ольгалы козьнавлöмаöсь сійöс. Со и лöсьöдöма аслыс узьлан дöрöмысь кöлысь платтьöсö.

—А мыйла йöлöн точкысинныд? — юася Ольга Михайловналысь.

—Курыдторйыс эз вöв. Война кадад öд винанад эз вузасьны. Иван эськö вайö вöлöм сьöрсьыс спирт, но туйсьыс вештысьöма сійöн. Ираёльöдз локтöма, а сэсянь Мокчойöдз зэв на ылын. Подöн он мун. Нöшта на сійö кöстыля. Бур, мöд лунас поштала локтöмаöсь, сэтчö и вöзйысьöма. Абу эськö кöсйöма ямщикыс босьтны, оз пö позь, но спиртыд вылö ыштöма. Юыштас пö, и водзö мунам. Тадзи сэсся пошта новлöдлысьыд кузь туяс кушöдз юöма спирттö, — висьталіс Ольга Михайловна.

Кöлысь бöрас том гозъя мунöмаöсь Удора районö, верöсыслöн чужан Глотово сиктö. Сэні налöн чужас Лёня пи. Но олöмыс Удораын абу артмöма, пленö веськавлöмысь Иванöс заводитöмаöсь дзескöдны. Кык во мысти найö бöр локтöмаöсь Изьваö. Сэні Бугуевъяслöн нöшта куим челядь чужöма.

Йиа ваысь ловйöн

Ольга Михайловналы унатор ковмöма венны: сьöкыд удж, война, тшыгъялöм. А öтчыд сійö тöкöтьö абу вöйöма йиа ваö. Уджалöма сэки Изьваса банкын, а олöмаöсь Заречьеын. 1948 вося май тöлысь вöлöма, муртса на Изьва юыс воссьöма, весиг йи пластъясыс абу ставыс кылалöма. Вуджöны вöлöм пыжöн. Ю шöрöдзыс воöмаöсь да тöв ныр кыптöма.

—Енэжыс сьöд, тöлыс вына, юыс гыа. Öтарсяньыс кыпöдчö валйыс, мöдарсяньыс, да и путкыльтöма йöз тыра пыжтö. Ставным йиа ваас бузгысим, — казьтылö олöма ань.

Пыжас нелямын морт вöлöма, дас öтиыс сöмын ловйöн петöмаöсь. Ольга Михайловна вöлöм пыж нырас пукалö. Пыжыс кор путкыльтчöма, косіник аньтö йöзсьыс ылöджык шыбитöма. Заводитлöма эськö вартчыны, но кысь верман. Сэсся ки улас зіб сюрöма да сэтчö и кутчы-сьöма. Куим километр ылнаö кылалöма. Кыдзкö тай берегас гыыс ляскöма. Öти ныв казялöма Ольга Михайловнаöс да багырöн кыскöма.

Дзикöдз нин йöжöма йиа ваас, но ас кокнас на мунöма ныв ордас. Водтöдöмаöсь сэсся Ольга Михайловнаöс паччöрö.

—Öнöдз на быттьö кöдзыд ваöн кисьтасны, дум вылö усьö да, — шуö баб. — Лёня пиöй öд оз вöлі менö лэдз. Кöть и дзоля на вöлі, тыдалö, сьöлöмнас кылöма неминучасö. Лёкысь бöрдö, платтьö бöжö кутчысьöма да, мамö, эн пö мун, шойччы. А ме тойышті сійöс да и петі керкаысь. Аслам мамöй эськö шуис, нёньöд пö да вöлисти мун. А кутшöм нин сэки нёньöдчöм, удж вылад сёрмыны оз позь. Гы вылас вöлі кор ва увсьыс кыпöдчыла, Лёнюкöй син водзын. Сэки олöмыскöд прöщайтчылі нин. Пилысь прöща кори и. Мися, эг нёньöд, а йиа ваö уси. Но абу тай Енмыс шуöма сэки кувны, спаситчи.

Карын аддзысим, сэні и янсалім

Öні Ольга Михайловна олö Сыктывкарын. Пенсия вылас петöм бöрын верöсыскöд первой Ухтаö нылыс дорö локтöмаöсь. Внукъяссö видзöмаöсь. Верöсыслы, кыдз войнаса ветеранлы, сетöмаöсь патера. Ухтаысь оланінсö сэсся вежöмаöсь Сыктывкарса патера вылö.

Июль 4 лунö Ольга Михайловналы тырö 90 арöс. Чолöмавны мамсö, бабсö локтасны челядьыс, дас внук-внучка, дас öти правнук. Жаль, радейтана Ванюшыс чужан лунся пызан сайын оз кут орччöн пукавны. Кызь öтиöд во нин Ольга Михайловна дöвуйтö.

—Карын аддзысим, карын и янсалім, — ышловзис сійö.

Чужöмыс кöть и чукыра, юрсиыс дзор, но сьöлöмнас том на. Оз на кольччы öнія олöмсьыс, быдтор на кöсйö тöдны. Торъя нин, мый вöчсьö чужан Мокчой сиктас, Изьва районас, республикаын, Россияын.

* * *

Кывзі Ольга Михайловналысь висьтасьöмсö да весиг горш дорöй гöрддзасьліс. Чайта, Геннадий Юшковлöн "Коми ань" сьыланкывйыс буретш лöсялö сылы:

Ичöтик да косіник,

Чукырöсь да дзор,

Шоныдінас, косінас

Уджалін тэ кор?!

Гöрлін тэ да ытшкылін,

Бертлін сывъя пу,

Тöдлін кочöг бытшкылöм, —

Мудзтö он нин шу!

Ок, мыйта, мыйта пыкин да венін!

Но эн измы – век мелі да шань.

Вай жö Енлы моз копыртчам тэныд,

Коми ань.