Сиктса йӧз меным сьӧлӧм вылӧ воӧны: оз вышитчыны-петкӧдчыны, вӧчӧны ассьыныс уджнысӧ бура да колана ногӧн. А кор шыӧдчан на дорӧ сёрнитыштны, вочавидзасны нюжмасьтӧг-вежнясьтӧг да стӧча, быттьӧ сідзи и колӧ.

Талун лыддьысьысьясӧс тӧдмӧда Кулӧмдін районса Помӧсдінысь Илона Артеевакӧд. Куим челядя мам. Уджалӧ сиктса культура керкаын. А мыйын водзмӧстчӧ – лыддьӧй тайӧ гижӧдсьыс.

Илона Артеева чужлӧма Помӧсдінын. Мамыс латышка да, нылук чужӧм бӧрас став семьянас мунлӧмаӧсь овны Латвияӧ. Вит во мысти локтӧмаӧсь бӧр да овмӧдчӧмаӧсь Мӧдлапӧв грездӧ. Илона котралӧма сэтчӧс садйӧ кык во, а сэсся пырӧма велӧдчыны Помӧсдінса школаӧ.

Том аньлӧн семьяыс топыда йитчӧма творчествокӧд. Бать-мамыс пыр вӧлӧмаӧсь сикт-грездса гажъяс дырйи медводдзаяс лыдын. Вочасӧн батьыс эновтчӧма "праздничайтӧмсьыс. А мамыс ӧнӧдз на быдлаын петкӧдчӧ. Ӧні ёна зільӧ Мӧдлапӧв грездын, сэтчӧс олысьяссӧ гажӧдӧ, быдсяма ордйысьӧм-аддзысьлӧмсӧ котыртлӧ. Радейтӧ вурны ыджыд аканьяс. Илона да сылӧн чойыс школаас велӧдчигӧн на тшӧкыда петкӧдчывлӧмаӧсь сцена вылын выль аканьяснас. А ӧні нин том аньлӧн челядьыс отсасьӧны ыджыд мамыслы.

–Илона, юксьышт лыддьысьысьяскӧд, корсянь окота лои артиставны? Да кыдзи веськалін уджавны культура керкаӧ?

–Казьтыштны кӧ челядьдырӧс, ичӧт классын велӧдчигӧн нин кажитчис йӧктыны, ворсны драмкружокын, вӧчасьны ас киӧн. Йӧкті школа помавтӧдз, а нӧшта кажитчис ворсны волейболысь.

Школаын тӧдісны, мый ме творчествоа морт да, витӧдсянь дас ӧтиӧд классӧдз кывкуті классын став коланаторсӧ пельӧс серпасалӧм да гажъяс котыртӧм вӧсна.

Но школасӧ помалӧм бӧрын Илона мыйлакӧ пырӧма Сыктывкарса 15-ӧд номера училищеӧ велӧдчыны лаборант-экологӧ. Помалӧма гӧрд дипломӧн. А сэсся локтӧма гортас, Помӧсдінӧ. Пелькӧдчӧма больничаын, зільӧма архивариусӧн "Монди"-ын, петӧма верӧс сайӧ, чужтӧма кагук…

2012 воын ёртъясыскӧд водзмӧстчӧмаӧсь да "Аскиалун" пас улын котыртӧмаӧсь том йӧзӧс. Нуӧдӧмаӧсь уна сикас гаж: колльӧдӧмаӧсь тӧв, пасйывлӧмаӧсь февраль 23 лун, Рӧштво, выль во, пасьтасьлӧмаӧсь куттяясӧ да ветлӧмаӧсь керкаысь керкаӧ, петкӧдлӧмаӧсь концертъяс, а чукӧрмӧм сьӧмсӧ сетлӧмаӧсь висьысь челядьлы да сирӧтаяслы.

–Ӧти татшӧм гаж дырйи менсьым артисталан сямӧс казялӧма Помӧсдінса культура керкаӧн веськӧдлысь Валентина Владимировна Соколюк да корис уджавны художник-постановщикӧн. Вӧлі 2014 вося ар.

Илона зэв яра босьтчӧма серпасасян да декорация дасьтан уджӧ, а сэсся вӧляникысь и сцена вылӧдз воӧма, заводитӧма йӧктыны, гижны сценарийяс, нуӧдны концертъяс.

Илона – кывкутысь морт. Дерт, сылы ёна отсасьӧны и культура керкаын мукӧд уджалысьыс. Ӧд сӧмын татшӧм ногӧн найӧ вермӧны вӧзйыны видзӧдысьяслы тырвыйӧ бур концертъяс да петкӧдчӧмъяс, сьӧлӧмсянь дасьтӧм гажъяс.

–Неуна кад кольӧм бӧрын сиктса клубын "Вдохновение" йӧктан ансамбль бердын котыртчис верстьӧ нывъяслӧн йӧктан группа. Веськӧдлӧ сійӧн Валентина Васильевна Игнатова. Вит во чӧж нин сьӧлӧмсянь йӧктӧмӧн нимкодьӧдам видзӧдысьясӧс асланым петкӧдчӧмъясӧн, ветлывлам концертъясӧн орчча сикт-грездӧ, пырӧдчам быдсикас конкурсӧ. Пандемия кадӧ весиг клипъяс снимайталім, ӧд видзӧдысьясӧс сӧмын тадзи и вермим гажӧдыштны.

Быд во Валентина Васильевна пуктӧ миянкӧд да челядьнымкӧд ӧтувъя йӧктӧм. И татшӧмыс артмӧ зэв мича да шонтӧ сьӧлӧмнымӧс. Видзӧдысьяс пыр радӧсь миян петкӧдчӧмлы.

Илоналӧн, чайтсьӧ, творчествоыс помасьлытӧм. Кытчӧ оз кутчысь, сійӧ и артмӧ. Том ань радейтӧ нуӧдны челядьлысь гажъяс, быдсяма квестсӧ. Окотапырысь гижӧ сценарийяс.

Культура керкасакӧд тшӧкыда чукӧртлывлӧны челядьӧс сиктса клубын гажӧдчыны. Татшӧм аддзысьлӧмъяссьыс томуловлӧн бать-мамыс ёна аттьӧалӧны клубса войтырӧс. Корлывлӧны гажӧдчыны и висьысь челядьӧс (дети с ОВЗ). Та дырйи пӧ нӧшта на кывкутӧмӧнджык колӧ дасьтысьны-лӧсьӧдчыны. Но тайӧ пӧ дзик немтор, кор аддзан челядьыслысь шуда синъяссӧ.

–Уна во нин нуӧда прикладнӧй творчествоа "Мастерилка" кружок. Челядькӧд вӧчалам быдсяматорсӧ, серпасасям, пуктам дзоридзьяс, мукӧддырйи весиг пусям, – водзӧ висьтасьӧ Илона. – Унаысь вӧча сійӧс, мый корӧны асьныс челядь, мыйӧ кӧсйӧны велӧдчыны. Тадзинад налы интереснӧйджык волывлыны клубӧ да коллявны прӧст кад. А челядь велӧдісны менӧ вӧчны фруктъясысь салат, слаймъяс. И ставӧн ми шудаӧсь!

2017 воын Илона пырӧма велӧдчыны заочнӧя В.Т.Чисталёв нима культура колледжӧ. Кольӧм во помалӧма сійӧс гӧрд дипломӧн. Зэв тӧдчана таын опытыс, коді чӧжсьӧма "Аскиалунын" да культура керкаын уджалігас.

Илона веськӧдлӧ "Аскиалун" котырӧн. Том йӧзкӧд ёртасьӧны сиктса предприятие-организацияяскӧд, ӧтлаын котыртлӧны да нуӧдӧны гажъяс: Том йӧзлысь, сиктлы сиӧмаӧс да Победа лунъяс, а нӧшта уна-уна мукӧдӧс.

Та вылын Илоналӧн водзмӧстчан "списокыс" оз на помась – сійӧ нӧшта и сиктса народнӧй дружинаын командир! Тайӧ котырыс сюся видзӧдӧ пӧрадок бӧрся, ӧлӧдӧ том йӧзӧс ышмӧмысь. И сиктас тайӧ тыдалӧ, быдмысь войтыр кывзысьӧны, олӧны ёртасьӧмӧнджык, озджык пакӧститчыны.

Но медтӧдчанаыс, ме серти, сыын, мый Илона – куим челядя мам. Тайӧ сылӧн медся кывкутана уджыс. Мия, Нина да Ника пыр мам син водзынӧсь, ӧд сы моз жӧ водзмӧстчӧны "Аскиалунын", культура керкаын. Ыджыд нылыс йӧктӧ, ки помысь вӧчасьӧ, волейболысь ворсӧ. Нина йӧктӧ, ворсӧ верстьӧкӧд театрын да гитараӧн, а медічӧтыс – садйӧ ветлысь Ника – клубын йӧктӧ. А татшӧм водзмӧстчысь мамыдкӧд мӧд ногӧн оз и вермы лоны. И таысь ёна нимкодь!

–Илона, а мый верманныд вӧзйыны "Коми му" лыддьысьяслы?

–Медым эськӧ быд морт аддзис асьсӧ тайӧ олӧмас. Да мед уджыс вӧлі сьӧлӧм сертиыс. А нӧшта – радейтӧй асьнытӧ да матыссатӧ!

Надежда Пунегова

Снимокъясыс Илона Артеевалӧн гортса архивысь