Новости Республики Коми | Комиинформ

Кутшöм туйöд мунан, сійö и тэнад...

Кутшöм туйöд мунан, сійö и тэнад...
Кутшöм туйöд мунан, сійö и тэнад...
logo

—Бычöсö куканьсьыс верман торйöдны? — юалöма "Красное знамя" газетысь редактор Василий Кушманов Александр Ульяновлысь, коді сöмын на помалöма пединститут да локтöма медасьны редакцияö.

Кыдз оз куж, сиктын чужлöма-быдмылöма да, Дереваннöйын. И том мортöс индöмаöсь корреспондентöн видз-му овмöс юкöнö.

—Но збыльысь кö, Василий Егорович ачыс менö кораліс. Институтын велöдчигöн ме гижлывлі "Красное знамяас", тшöкыдджыка висьтъяс да кывбуръяс, да, тыдалö, шогманаöн менö лыддис. Аслам жö думыс вöлі мунны Изьва районö велöдны коми кыв да литература. Шуи жö Кушмановлы сэки, коді, мися, менö лэдзас газетад. И сійö сёрнитчöма ректоркöд, мед менö "мездасны" велöдан уджысь. Тайö вöлі 1975 воын, — казьтылö Александр Васильевич. — Изьваад сэсся ме унаысь волі. А медводдза командировкаыс вöлі Луздор районö. Гиж пö зарисовка комбайнёр йылысь. Сійö кадö няньтö быдтылісны на. А кытысь нö меным пединститут бöрад тöдны, мый сэтшöм зарисовкаыс. Юавнысö полі, мися, йöйöн чайтасны. Ковмис библиотекаö ветлыны. Сэсся зарисовка да очерк лоины менам радейтана жанръясöн. А бöрынджык нин кывкутысь секретарь Владимир Огнёв шуис, некор пö эн яндысь юасьны, он кö тöд, да велöдöмысь эн дöзмы.

Александр Ульянов волöма пöшти став кар-районас, Воркутаö и. Лэччылöма шахтаö. "Октябрьскöяс" абу лэдзöмаöсь. Важ да вывті джуджыд сійö, а друг пö мыйкö лоас. Вöлöма Воргашорсаын.

—Öдва сэки луныс колис. Муыс сэтшöма личкö. Лолыд тырö. Некутшöм сьöм ради эськö эг шахтёрав. Тайö зэв сьöкыд удж.

А коркö сэсся, вит во кольöма да, "Югыд туйысь" редактор Геннадий Беляев дивитöма том журналистöс: ачыд пö коми, а уджалан роч газетын.

—И ме вуджи "Югыд туйö". Ок и стрöг вöлі Геннадий Васильевичыд. Старайтчан, гижан, а сылы век мыйкö оз кажитчы. Босьтчас лыддьыны да сэтшöма ставсö черкйöдлас аслас кыз гöрд карандашнас, зульöдас кöть. А öтчыд сэтшöма повзи: мися, вöтласны. Лунтыр уджалі Час сиктын, блокнот тыр няркöді-гижи, а гортö вои — сійö абу. Плаш зептысь тöдлытöг усьöма. Мый кöть сэсся вöч. Юрад ставсö кутны он вермы. Да и блокнот вылад надеяöн олан. Бур кöть, эг öтнам ветлы командировкаас. Мекöд радиоысь Михаил Ганов вöлі да сійö сэки, позьö шуны, спаситіс менö. Эз кö юксьы юöрнас, гашкö, и вештіс Беляевыд удж вылысь. А ме сэки вöлі нин сылöн вежысьöн.

Журналистыдлöн уджас быдтор овлö. КПСС обкомса первой секретарь Владимир Мельников партиечьяслöн öти чукöртчылöм дырйи ставнысö шызьöдöма: ненечьяс пö тасалöмаöсь юсö да дона чериыс миянöдз оз кай. Со и мöдöдчöмаöсь Комиысь журналистъяс, тшöтш и Александр Ульянов, Нарьян-Марö туявны тайöс.

—Лэбзим Изьваö, сэсянь машинаöн мунім Щельяюрöдз да пуксим теплоходö. Ой, гыа Печораыс вöлі. Гыыс, мися, "Ракетанымöс" кö шöри чегас, олöмным тані и помасяс. Берегöдз он варччы. Нарьян-Марланьыд Печораыд зэв паськыд — саридзысь кö пароходъяс пыралöны вöлі. Сэсся ичöтик пыжöн на нуисны Нельмин Нос посёлокö, кöні вöлі учёнöйяслöн неыджыд станция да, миян чайтöм серти, тывъяссö сэні и пукталöмаöсь.

Сэки нинöм абу аддзöмаöсь. Тыдалö, черитöм воыс вöлöма...

—Ме командировкаястö радейта вöлі. И окотапырысь ветлöдлі ылі и матысса сиктъясö. Гежöда машинанад бöра-водзö. Пырджык автобусöн, самолётöн, катерöн и некымын лун кежлö. Машина öшиньöд олöмтö он аддзыв. Öти луннад нö кытчö сибалан? Юöрыд сюрас, а мед очерк-зарисовка гижны, колö йöз пöвстас налöн олöмöн жö олыштны. Но бöръя кадас зэв нин гежöда журналистъясыд петкöдлöны морттö. Кодöс кö виöмаöсь, кöнкö гусясьöмаöсь... Мый газетын, мый телевидениеын — öтитор. А кöні мортыслöн лолыс, сьöлöм кылöмыс? Гашкö, олöмыс тэрыбмис да сійöн некор мортыдкöд ноксьыны.

Ленинградысь партийнöй школа помалöм бöрын ("Кыдз нö редакторöс вежысь да абу партбилета?!") Александр Ульянов стажируйтчöма "Сельская жизньын". Гижöма газетö мойдысь Соломония Пылаева, капуста вöдитысь Социалистическöй уджвывса Герой Октябрина Вежова да уна мукöд коми йöз йылысь.

—А öтчыд ыстісны командировкаö Удмуртияö. Öні эновтöм сикт-грездыд сплöш. А сэки менö ёна и чуймöдіс, мый сиктын, кытчö эм чорыд веркöса туй, матын кöрт туй станция, кольöма дзик öти семья. Топыд на керкаяс сулалісны кушöсь. Тайö вöлі перестройкалöн чужöмбаныс.

Александр Ульяновöс кольöдöны вöлöм "Сельская жизняс" собкорöн, кутан пö овны Кировын да ветлöдлыны Вöлöгдаö, Архангельскö да Комиö. Но абу ышöдöма журналистöс весиг куим жыръя патера.

—Менам сэки кык челядь нин вöлі. Кытчö накöд вöрзян? Да и роч йöз пöвстад лоан-ö ас мортöн? И мöвпышті, мыйла, мися, мунны Сыктывкарысь, кöні быд боксянь меным бур.

Партийнöй школа помалöм бöрын Александр Васильевичöс индöмаöсь обкомö веськöдлыны печать юкöнöн.

—Костюм, еджыд дöрöм. Галстуктöг кö локтан удж вылад, дивитасны. Сэсся öкмыссянь квайтöдз пукав кабинетад. Вылісянь звöнитчöны: сійö либö тайö газетын лöсьöдчöны йöзöдны партиялы да власьтлы "ковтöм" статья (сэки КПСС-ыд ёна нин люги-леги вöлі), и колö вöчны ставсö, мед сійö лыддьысьысьöдз оз во. А кыдз? Во мысти ме бöр муні "Югыд туйö". И сы вöсна тшöтш, мый окота вöлі гижны...

Александр Ульяновöс индісны редакторöн. Сы дырйи газет вежис ассьыс нимсö — лои "Коми му". Сійöс асьныс лыддьысьысьяс вöзйö-маöсь. Сы дырйи жö коми газет-журнал öтувтчисны холдингö. Вылісянь эськö тшöктöмаöсь, но öні быттьö сідзи колö — öтлаын кокниджык кутчысьны.

—Но государстволöн отсöгтöг век жö некыдз. И мед эськö уна во мысти эз кутны йöзыс дивитны-видны öнія веськöдлысьясöс коми газет-журнал бырöдöмысь. Хабаровскын ли мöд роч карын коми кывтö он мöд сöвмöдны. Коминас сёрнитысьыс этша нин колис, а гижны кужысьыс — нöшта на этшаджык. Окота, мед пыдди пуктісны журналисттö. Водзті газетлöн тöдчанлуныс ыджыд вöлі. Йöзыс отсöгла эз ёрдö мунны, а шыöдчылісны газетö. А веськöдлысьяс зілисны босьтны тöд вылö критикасö да разьны гöрöдсö, отсавны мортлы.

Öні Александр Ульянов шойччö. Шуö, унджык кад пö вичмö гижны небöгъяс. Неважöн помалöма "Олöмыдлöн пыдöсыд оз тыдав" повесьт. Эштöдан выйын чужан сикт йывсьыс мöд небöг.

—Ог жалит, мый тадзи артмис олöмöй, мый бöрйи журналистлысь няньсö, мый эг мун овны Кировö, эг ло геодезистöн, кыдз кöсйис дядь... Кутшöм туйöд мунан, сійö и тэнад. Жалита сöмын, мый бать дорö, кор ловъя вöлі, гежöда волі. Унатор öта-мöдлы висьтавтöмöн коли. Мыжаöн ачымöс лыддя сы водзын. Мам водз куліс. Бать сэсся öтнасöн 18 во оліс. Öні локта Дереваннöйö, лым пондаыс гортö ог письт пырны, сувтыштла сöмын керка дорö да видзöдла шога битöм öшиньясö. И тöд вылö усяс, кыдз бать, сійö менам фронтöвик, паныдалö вöлі: шоныд паччöрысь лэдзас гын сапöг, воигкежлад ломтас пывсян. Пуксян телевизор водзö, а сійö шлоч кусöдас — телевизорыд пö и карад эм, вай варовитыштам. И пукалам, и варовитам... Пыр велöдіс миянöс, куим чоя-вокаöс, эн пö кöдзöдчöй öта-мöдсьыд, эн кедзовтöй öта-мöдтö и, кула да, керкасö эн эновтöй.

***

Александр Ульянов 9 класс бöрын мöвпалöма мунны велöдчыны геодезистö Хабаровскö, но мамыс абу лэдзöма.

1973 воын, студенталігас на, "Войвыв кодзулын" йöзöдöмаöсь сылысь "Мамö" кывбур, а Прометей Чисталёв гижöма кывъяс дорас шылад.

Куимысь вермис "Эзысь борд" конкурсын.

2010 воын сылы сетісны "Зарни перö".

Коми Республикаса правительстволöн журналистика юкöнын премияа лауреат да Коми Республикаса заслуженнöй уджалысь. Пырö Россияса журналистъяслöн да гижысьяслöн котыръясö.

Йöзöдіс коми кыв вылын куим да рочöн кык небöг.

Радейтö ноксьыны дачаас, вотны тшак да мыськавны тасьті-пань.

Донор. 30-ысь унджыкысь сдайтöма вир.

Куимысь пöль.